Stare Juchy – perła Mazur z tajemniczą historią

Na obrzeżach wsi znajduje się tajemniczy głaz narzutowy, który według legend pełnił funkcję ołtarza ofiarnego Jaćwingów. To właśnie od krwi spływającej po kamieniu miała wziąć się nazwa miejscowości – „jucha” oznaczała w staropolszczyźnie krew. Dziś głaz uznawany jest za pomnik przyrody, a mieszkańcy pielęgnują pamięć o dawnych czasach, organizując coroczne widowisko historyczne – inscenizację oblężenia grodu Jaćwingów przez Krzyżaków.

Grodziska i pamiątki po dawnych wojownikach

Okolice Starych Juch kryją wiele pamiątek po Jaćwingach, w tym pozostałości dawnych grodzisk. Jedno z nich, na wzgórzu Zamkowa Góra nad jeziorem Jędzelewo, choć dziś niemal zatarte przez czas, kiedyś było ważnym punktem obronnym. Lepszy stan zachowania prezentuje grodzisko w pobliżu Skomacka Wielkiego, gdzie archeolodzy odkryli relikty wałów drewniano-ziemnych oraz przejścia bramnego.

Nazwy niektórych miejscowości wciąż przypominają o dawnych dziejach – wsie Skomack Wielki i Skomack Mały zawdzięczają swoje miana wodzowi Jaćwingów, Skomandowi, który po latach walk przeciw Krzyżakom… przeszedł na ich stronę.

Jaćwingowie to wymarły lud bałtyjski zaliczany do plemion pruskich. Zamieszkiwali tzw. Jaćwież (Sudowię), obszar położony między Biebrzą na południu, Niemnem na wschodzie i północy, od zachodu ograniczony środkowym biegiem Szeszupy i terenami na wschód od jezior Śniardwy i Mamry.

Kultem otaczali elementy natury: ciała niebieskie, drzewa i zwierzęta. Mieli swoje święte gaje i kamienie. Szczególną czcią obdarzano konie.

Jaćwingów opisał Jan Długosz: "Mieszka zaś naród Jaćwingów w północnej stronie, graniczy z Mazowszem, Rusią i Litwą i ma język w dużej mierze podobny do języka Prusów i Litwinów i zrozumiały dla nich, a ludy dzikie, wojownicze i tak bardzo żądne sławy i pamięci, że dziesięciu spośród nich walczyło ze stu wrogami, zachęconych tą jedyną nadzieją i świadomością, że po śmierci i zagładzie ziomkowie będą ich sławić pieśniami o dzielnych czynach. To usposobienie przyprawiło ich o zgubę, ponieważ mała garstka łatwo ulegała liczebnej przewadze tak, że powoli niemal cały ich naród wyginął, ponieważ nikt z nich nie cofał się przed nierówną walką, ani nie starał się uciec po wdaniu się w walkę".

W X-XIII w. Jaćwingowie prowadzili liczne najazdy łupieżcze na tereny księstw ruskich i polskich. W drugiej połowie XIII w. ulegli połączonym siłom Rusi, Polski i Zakonu Krzyżackiego. Pod ich naporem państwo plemienne Jaćwingów upadło w 1283, jego tereny zostały podzielone pomiędzy Zakon, Polskę i Litwę. Część ludności Krzyżacy wysiedlili do Sambii, gdzie przetrwali do XVI w.

O okresie świetności jaćwieskich plemion przypominają liczne, rozsiane wśród wzgórz, jezior i lasów liczne stanowiska archeologiczne.

Niecodzienne znalezisko na Mazurach. To pamiątka po Prusach

Ten cenny przedmiot zgodnie z obowiązującym prawem został przekazany Warmińsko-Mazurskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków w Olsztynie za pośrednictwem Delegatury z Ełku. Dalsze poszukiwania na tym terenie...

Atrakcje turystyczne w Starych Juchach i okolicach

Stare Juchy to nie tylko historia, lecz także wymarzone miejsce dla miłośników natury. Trzy jeziora stwarzają doskonałe warunki do wypoczynku nad wodą, a panoramę można podziwiać z 20-metrowej drewnianej wieży widokowej. Interesującą ciekawostką jest również ustawiony na bocznicy stacji kolejowej parowóz OL-49 z 1952 roku – choć pociągi już nie kursują, maszyna przyciąga miłośników dawnych technologii.

Dla młodszych turystów prawdziwą gratką będzie Park Owadów Chronionych nad Młyńską Strugą. W tysiąckrotnym powiększeniu stoją tu makiety biedronki, larwy motyla, pszczoły i innych owadów, a na tablicach można przeczytać, jak ważną rolę pełnią one w przyrodzie.

Nie sposób pominąć również zabytków architektonicznych – w Starych Juchach stoi interesujący kościół Trójcy Przenajświętszej, pierwotnie ewangelicki, z bogatym wnętrzem pełnym późnogotyckich i barokowych elementów.

Świętajno – sąsiad na historycznym szlaku

Nieopodal Starych Juch leży Świętajno, również pełne historycznych pamiątek. Znajdują się tu kurhan i grodzisko w pobliżu jeziora Stopki oraz dwa zabytkowe kościoły – neogotycka świątynia z końca XIX wieku oraz starszy, drewniany kościół w Cichach z późnogotyckim tryptykiem św. Agnieszki.

Mazury to nie tylko kraina jezior, ale także świadek dawnych dziejów. Stare Juchy i ich okolice skrywają wiele tajemnic, a odwiedzający mogą poczuć ducha minionych epok, spacerując po śladach Jaćwingów i podziwiając uroki mazurskiego krajobrazu.

Tajemnicze, krwawe miejsce na Mazurach czy…ludowa legenda?

W Starych Juchach, około 500 metrów na wschód od kościoła, po lewej stronie torów kolejowych prowadzących do Ełku znajduje się wielki głaz narzutowy. Dawniej był nazywany „Kamieniem...